Oprowadzanie kuratorskie po wystawie "Reinefarth w Warszawie. Dowody zbrodni."

Po wystawie „Reinefarth w Warszawie. Dowody zbrodni” odprowadzi kuratorka, kierowniczka Muzeum Woli, Hanna Nowak-Radziejowska. WSTĘP WOLNY!

W trakcie rzezi Woli, trwającej od 5 sierpnia 1944 roku, zamordowano według różnych szacunków od 30000 do 60000 mieszkańców dzielnicy. Generał SS Heinz Reinefarth, zwany w tym kontekście „katem Warszawy”, po wojnie został deputowanym do niemieckiego Landtagu i burmistrzem na wyspie Sylt.

W siedemdziesiątą rocznicę mordu na ludności cywilnej, 5 sierpnia 2014 roku o godz. 20:00 w Muzeum Woli, oddziale Muzeum Warszawy otwarta została wystawa będąca współczesną próbą przemyślenia odpowiedzialności Heinza Reinefartha.

Przypadająca w 2014 roku siedemdziesiąta rocznica powstania warszawskiego jest okazją do historycznej refleksji nad rzezią Woli, która nie doczekała się dotychczas szerokiego omówienia i interpretacji; nie istnieje także wystarczająco w świadomości samych warszawiaków. Istotą wystawy Reinefarth w Warszawie. Dowody zbrodni jest spojrzenie na to wydarzenie jako na zbrodnię, za którą nikt nie został skazany. Autorzy wystawy, przedstawiając prawne aspekty tragicznych wydarzeń, stawiają tezę o możliwości zakwalifikowania tzw. rzezi Woli jako zbrodni przeciwko ludzkości.

Nieznane dokumenty z Ludwigsburga

Wystawa w Muzeum Woli opiera się na nieznanych w Polsce dokumentach z wstępnego postępowania śledczego w sprawie „uczestnictwa w masowych zabójstwach” Heinza Reinefartha. Było ono prowadzone przez prokuraturę niemiecką we Flensburgu w latach 1963–1967 i zakrojone na szeroką skalę – przesłuchano w nim ponad tysiąc świadków niemieckich oraz przesłuchano lub włączono protokoły przesłuchań ponad dwustu pięćdziesięciu świadków z Polski. Niemniej postanowieniem niemieckiego sądu postępowanie ostatecznie umorzono „z braku wystarczających dowodów”. W archiwach polskich nie zachowano kopii większości dokumentów przekazywanych niemieckim śledczym.

Wystawa Reinefarth w Warszawie prezentuje akta pozyskane przez Muzeum Powstania Warszawskiego z Centrali Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu w Niemczech. Zeznania żołnierzy i oficerów niemieckich z lat 60. XX wieku odnoszą się do kwestii ich udziału w masowych mordach. Jednocześnie stanowią wgląd w psychologię przesłuchiwanych, prezentując przegląd sposobów pamiętania, a także zamazywania osobistej pamięci i odpowiedzialności, czego konsekwencją jest nie tylko brak możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności osób dokonujących mordów na ludności cywilnej, ale również – szerzej – powstanie luki w zbiorowej „pamięci politycznej”.

W pierwszej części wystawa podsumowuje przebieg i zamknięcie śledztwa w sprawie SS-Gruppenführera Reinefartha. Jej dopełnieniem są relacje świadków, wizja lokalna z miejsc masowych egzekucji na Woli oraz współczesna ekspertyza historyczna i prawna. Pokazane zostaną m.in. nieznane szerzej w Polsce niemieckie fotografie dowódców SS i scen rozgrywających się na Woli. Filozoficznym kontekstem wystawy jest jeden z najważniejszych tekstów XX wieku na temat odpowiedzialności hitlerowskich funkcjonariuszy i możliwości ich ukarania oraz istoty samego totalitaryzmu – reportaż Hanny Arendt Eichmann w Jerozolimie, opisujący proces sądowy współodpowiedzialnego za Holokaust Adolfa Eichmanna.

Druga część wystawy odnosi się do kontrowersji wokół powojennych losów Heinza Reinefartha – w latach 50. i 60. deputowanego do Landtagu, burmistrza Westerlandu na wyspie Sylt, szanowanego adwokata i obywatela. Jego sylwetka zaprezentowana zostanie m.in. przez pryzmat propagandowych materiałów byłej NRD – filmu Urlop na Sylt oraz zrealizowanych specjalnie na potrzeby wystawy wywiadów ze świadkami historii, w tym opozycjonistą z Westerlandu Ernstem-Wilhelmem Stojanem.

To wydarzenie już minęło.
Sprawdź nadchodzące wydarzenia w dzielnicy Wola lub w kategoriach: wystawa